Âm hàn là một thuật ngữ trong Đông y dùng để chỉ tình trạng cơ thể bị “lạnh” từ bên trong, do sự mất cân bằng giữa âm và dương. Nhiều phụ nữ hiện nay gặp phải tình trạng âm hàn mà không hề hay biết, dẫn đến sức khỏe suy giảm và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, sắc đẹp cũng như chất lượng cuộc sống. Vậy phụ nữ âm hàn có những dấu hiệu nào? Làm sao để khắc phục hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau.
Theo Đông y, âm hàn là hiện tượng cơ thể bị lạnh do thừa âm và thiếu dương khí. Người âm hàn thường có thể trạng yếu, dễ mệt mỏi, sợ lạnh và hay mắc các bệnh liên quan đến tiêu hóa, nội tiết.
Ngay cả trong mùa hè, phụ nữ âm hàn vẫn cảm thấy lạnh tay chân, thường xuyên phải mặc ấm hoặc dùng nước nóng để sưởi.
Không thích gió, điều hòa và luôn tìm nơi ấm áp để trú ngụ là biểu hiện điển hình.
Do tuần hoàn máu kém, phụ nữ âm hàn thường có làn da tái nhợt, thiếu sức sống.
Kinh nguyệt có thể thưa, ít, vón cục hoặc đau bụng dữ dội mỗi khi hành kinh.
Hệ tiêu hóa yếu khiến người âm hàn khó tiêu, thường chướng bụng, đi ngoài phân lỏng.
Cơ thể luôn trong trạng thái uể oải, thiếu sinh lực dù không làm việc nặng.
Hệ miễn dịch suy yếu nên dễ cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi hoặc viêm họng.
Khí huyết kém lưu thông khiến tóc khô, yếu và dễ rụng hơn bình thường.
- Thói quen ăn uống sai cách: Ăn nhiều đồ lạnh, uống nước đá, ăn nhiều rau sống.
- Ngủ không đủ giấc, stress kéo dài
- Thể trạng bẩm sinh yếu hoặc do sinh đẻ nhiều lần
- Thiếu vận động, ít tiếp xúc ánh nắng
Theo Đông y, thực phẩm có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thể trạng âm – dương. Người âm hàn cần tăng thực phẩm có tính ấm (dương) và hạn chế thực phẩm có tính lạnh (âm) để cân bằng nội môi.
Gợi ý áp dụng:
NÊN ĂN | NÊN HẠN CHẾ |
Gừng, tỏi, quế, hạt tiêu | Nước đá, đá bào, kem lạnh |
Thịt dê, thịt bò, thịt gà ta | Trái cây “lạnh” như dưa hấu, thanh long |
Cháo hành, súp gừng, trà ấm | Nước rau má, đậu xanh, rong biển |
Cách sử dụng hiệu quả:
- Uống trà gừng ấm mỗi sáng.
- Bổ sung gừng tươi hoặc tỏi phi vào bữa ăn.
- Tránh các bữa ăn khuya với đồ lạnh.
Khi thân thể nhiễm lạnh (đặc biệt vùng bụng, lưng, chân), khí huyết bị trì trệ, làm dương khí suy yếu. Giữ ấm chính là cách “bảo tồn” dương khí vốn đã thiếu ở người âm hàn.
Gợi ý áp dụng:
- Mang tất chân, mặc đồ lót giữ nhiệt (kể cả khi ngủ).
- Không đi chân đất trên nền lạnh.
- Sử dụng đai giữ ấm bụng hoặc miếng dán nhiệt vào mùa lạnh.
- Sau sinh, tuyệt đối tránh gió lạnh, tắm nhanh bằng nước ấm pha gừng hoặc muối.
Đặc biệt lưu ý: Vùng bụng dưới và lòng bàn chân là hai huyệt đạo trọng yếu cần giữ ấm.
Vận động kích thích khí huyết lưu thông, tăng sinh nhiệt tự nhiên, từ đó giúp đẩy lùi hàn khí ra khỏi cơ thể. Người âm hàn thường có khí huyết trì trệ, nên tập luyện rất quan trọng.
Gợi ý áp dụng:
- Yoga trị liệu, thiền thở sâu.
- Đi bộ 20–30 phút/ngày, tốt nhất vào sáng sớm nắng nhẹ.
- Thái cực quyền, khí công nhẹ nhàng nếu lớn tuổi.
- Tập thể dục sau ăn khoảng 30 phút để hỗ trợ tiêu hóa.
Mẹo nhỏ: Massage lòng bàn chân trước khi ngủ hoặc ngâm chân với gừng, muối và sả để cải thiện lưu thông máu.
Một số thảo dược có tác dụng bổ dương, làm ấm tạng phủ, đặc biệt là thận – nơi “gốc” của dương khí trong cơ thể phụ nữ. Đông y xem đây là cách chữa từ gốc, giúp ổn định lâu dài.
Thảo dược gợi ý:
- Gừng: Tán hàn, làm ấm tỳ vị.
- Đương quy: Bổ huyết, điều hòa kinh nguyệt.
- Quế chi: Làm ấm kinh lạc, hỗ trợ trị đau bụng kinh.
- Hoài sơn, ba kích, nhục thung dung: Bổ thận dương.
Cách dùng:
- Sắc uống theo chỉ định thầy thuốc Đông y.
- Uống trà gừng/quế/mật ong hằng ngày (không quá 2 ly/ngày).
Mỗi cơ thể âm hàn lại có nguyên nhân và biểu hiện khác nhau: có người lạnh do thận yếu, người do tỳ hư, người do huyết hư. Tự khắc phục sai cách có thể khiến tình trạng nặng thêm.
Khi nào nên khám?
- Kinh nguyệt rối loạn kéo dài.
- Suy giảm sinh lý, hiếm muộn.
- Lạnh sâu vào trong xương khớp, mất ngủ, chán ăn kéo dài.
Gợi ý: Hãy tìm đến bác sĩ y học cổ truyền uy tín, không tự ý dùng thuốc bổ hay gia truyền không rõ nguồn gốc.
Việc khắc phục âm hàn ở phụ nữ cần kiên trì, toàn diện và cá nhân hóa theo thể trạng. Kết hợp chế độ ăn ấm nóng, lối sống khoa học, vận động hợp lý và hỗ trợ từ Đông y chính là chiến lược hiệu quả để lấy lại cân bằng âm dương, duy trì sức khỏe và sắc đẹp từ bên trong.