Thực dưỡng đang trở thành một xu hướng sống lành mạnh được nhiều người theo đuổi. Tuy nhiên, không ít người khi mới bắt đầu đã áp dụng ăn thực dưỡng sai cách, dẫn đến mệt mỏi, mất cân bằng, thậm chí ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Bài viết này sẽ phân tích sâu những lỗi phổ biến khi ăn thực dưỡng và hướng dẫn cách ăn thực dưỡng đúng cách, an toàn và hiệu quả.

 Tác hại khi ăn sai cách theo thực dưỡng

Nếu áp dụng sai nguyên tắc, hoặc áp dụng quá cứng nhắc, thực dưỡng có thể gây:

1. Thiếu chất dinh dưỡng

Thiếu đạm: Hạn chế đạm động vật và ăn không đủ đạm thực vật có thể dẫn đến thiếu protein → gây mệt mỏi, teo cơ, suy giảm miễn dịch.

Thiếu vitamin và khoáng chất: Nhất là vitamin B12, sắt, canxi, kẽm... nếu không ăn đa dạng thực phẩm.

Thiếu năng lượng: Ăn không đủ calo hoặc loại bỏ nhóm thực phẩm giàu năng lượng → sụt cân quá mức, kiệt sức.

2. Rối loạn tiêu hóa

Ăn quá nhiều gạo lứt (giàu chất xơ không tan) có thể gây đầy bụng, táo bón nếu cơ thể chưa thích nghi hoặc uống ít nước. 

3. Tâm lý cực đoan, rối loạn ăn uống

Một số người theo thực dưỡng có xu hướng cực đoan, sợ thực phẩm "âm", không dám ăn trái cây, nước mát… gây stress và mối quan hệ không lành mạnh với thực phẩm.

4. Không phù hợp với người có bệnh lý

Người bệnh (ung thư, tiểu đường, suy dinh dưỡng…) nếu tự ý theo thực dưỡng mà không có hướng dẫn y khoa có thể làm bệnh nặng thêm.

4 lỗi phổ biến và cách khắc phục

1. Cắt đạm động vật quá đột ngột

Lỗi thường gặp:

Một trong những sai lầm lớn nhất là loại bỏ hoàn toàn thịt, cá, trứng, sữa ngay từ đầu khi bắt đầu ăn thực dưỡng. Việc này khiến cơ thể không kịp thích nghi, dễ dẫn đến thiếu hụt protein, thiếu máu, mệt mỏi, rối loạn nội tiết và giảm khối lượng cơ bắp.

Cách khắc phục:

Thay đổi từ từ theo lộ trình: Giảm dần lượng đạm động vật, đồng thời tăng cường đạm thực vật như đậu hũ, đậu đỏ, hạt óc chó, mè đen. 

Với người có thể trạng yếu, bệnh lý nền hoặc người cao tuổi, nên duy trì lượng đạm động vật nhẹ (như cá biển nhỏ, trứng) theo trường phái thực dưỡng hiện đại, tránh cực đoan.

2. Ăn quá nhiều muối mè, thiếu rau củ

Lỗi thường gặp:

Một số người lạm dụng muối mè như “thần dược” trong thực dưỡng, ăn mỗi bữa từ 2-3 muỗng, thậm chí thay thế toàn bộ gia vị khác. Đồng thời, họ lại giảm tối đa rau củ, khiến cơ thể thiếu vitamin và khoáng chất quan trọng.

Hậu quả:

- Gây cao huyết áp, nóng trong, táo bón, thiếu chất xơ 

- Cơ thể dễ mất cân bằng âm – dương do quá thiên về dương tính (muối)

Cách khắc phục:

- Chỉ nên dùng 1 muỗng cà phê muối mè mỗi bữa, trộn cùng cơm hoặc ăn kèm rau củ.

- Bổ sung rau củ theo mùa, nấu chín (luộc, hấp, súp) để giữ nguyên năng lượng tự nhiên và dễ tiêu hóa.

- Đa dạng hóa rau: củ cải trắng, cà rốt, cải ngọt, bí đỏ, cải thảo...

3. Thiếu đa dạng trong ngũ cốc và thực phẩm bổ trợ

Lỗi thường gặp:

Chỉ ăn gạo lứt ngày qua ngày mà không thay đổi hoặc kết hợp thực phẩm khác, khiến khẩu phần ăn nghèo nàn, gây ngán và mất cân bằng vi chất.

Cách khắc phục:

- Xen kẽ các loại ngũ cốc nguyên hạt: kê, bo bo, yến mạch, lúa mạch, ngô non…

- Kết hợp với các món bổ trợ như: rong biển, tương tamari, miso, củ sen, đậu phụ, hạt hướng dương…

Dựa vào nguyên lý âm dương để phối hợp thực phẩm phù hợp với thể trạng và khí hậu.

4. Rập khuôn thực đơn, không lắng nghe cơ thể

Lỗi thường gặp:

Nhiều người cố tuân theo một thực đơn cố định như “kiểu số 7” (chỉ ăn gạo lứt muối mè) mà không quan sát phản ứng của cơ thể, dẫn đến thiếu năng lượng, khó tiêu, đau đầu, lạnh tay chân...

Cách khắc phục:

- Theo dõi các dấu hiệu cơ thể như da, hơi thở, tiêu hóa, tâm trạng để điều chỉnh phù hợp. 

- Không nên “sùng bái” thực đơn mẫu. Thay vào đó, hãy ăn uống linh hoạt, có sự điều chỉnh theo mùa, tuổi, giới tính, tình trạng bệnh lý.

- Khi cơ thể yếu, có thể thêm cháo gạo lứt, súp miso, canh củ để dễ tiêu hoá và tăng năng lượng.

Thực dưỡng đúng là con đường giúp quay về sự cân bằng tự nhiên, nhưng nếu hiểu sai, áp dụng sai thì lại gây phản tác dụng. Hãy bắt đầu bằng sự hiểu biết, linh hoạt, và quan sát sát sao phản ứng của cơ thể mình.

Nếu bạn đang trên hành trình thực dưỡng và cảm thấy cơ thể “không ổn” – đừng vội đổ lỗi cho phương pháp, mà hãy xem lại bạn đã ăn đúng chưa.